યુપીમાં સંભલની જામા મસ્જિદને શ્રી હરિહર મંદિર હોવાનો દાવો કરવામાં આવ્યો છે. હિન્દુ પક્ષે આ અંગે કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. કોર્ટના આદેશ પર મંગળવારે સર્વે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. એડવોકેટ કમિશનની ટીમે પોલીસ અને વહીવટી અધિકારીઓની હાજરીમાં મસ્જિદની અંદર વીડિયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી કરી હતી. આ દરમિયાન વાતાવરણ તંગ રહ્યું હતું. મુસ્લિમ પક્ષે અરજદારને મસ્જિદમાં પ્રવેશતા અટકાવ્યા હતા, જ્યારે મસ્જિદની બહાર ભારે ભીડ સૂત્રોચ્ચાર કરતી જોવા મળી હતી.
મંગળવારે બપોરે ચંદૌસી સ્થિત સિવિલ જજ સિનિયર ડિવિઝન આદિત્ય સિંહની કોર્ટમાં રજૂ કરાયેલા દાવા પર કોર્ટે સંભલની જામા મસ્જિદના એડવોકેટ કમિશનનો આદેશ જારી કર્યો હતો. આ પછી, મંગળવારે સાંજે એડવોકેટ કમિશનની ટીમ મસ્જિદનો સર્વે કરવા માટે પોલીસ વહીવટી અધિકારીઓ સાથે જામા મસ્જિદ પહોંચી હતી. અહીં એડવોકેટ કમિશન તેમજ હિન્દુ પક્ષ અને મુસ્લિમ પક્ષના વકીલોની હાજરીમાં મસ્જિદની અંદર વીડિયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી કરવામાં આવી હતી. આ પછી ટીમે લગભગ બે કલાક સુધી સર્વે કર્યો.
અયોધ્યામાં રામ મંદિર અને કાશીના જ્ઞાનવાપીના નિર્માણનો કેસ કોર્ટમાં દાખલ થયા બાદ હવે યુપીના સંભલ સ્થિત જામા મસ્જિદને ભૂતકાળમાં શ્રી હરિહર મંદિર હોવાનો દાવો કરવામાં આવ્યો છે. મંગળવારે બપોરે લગભગ 1 વાગ્યે, સુપ્રીમ કોર્ટના એડવોકેટ વિષ્ણુ શંકર જૈને સંભલ જિલ્લાના ચંદૌસી સ્થિત સિવિલ જજ સિનિયર ડિવિઝનની કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી હતી. જેના પર કોર્ટે બે કલાકમાં બપોરે 3 વાગ્યે એડવોકેટ કમિશન કરાવવા આદેશ આપ્યો હતો.
આ પછી મંગળવારે સાંજે 6.15 કલાકે એડવોકેટ કમિશનની ટીમ બંને પક્ષના વકીલો, પોલીસ વહીવટી અધિકારીઓ અને વીડિયોગ્રાફી ટીમ સાથે મસ્જિદની અંદર પ્રવેશી. આ સમય દરમિયાન, અરજદાર મહંત ઋષિરાજ ગિરી, જેમણે દાવો કર્યો હતો કે મસ્જિદ હરિહર મંદિર છે, તેમને મુસ્લિમ પક્ષ દ્વારા મસ્જિદમાં પ્રવેશતા અટકાવવામાં આવ્યા હતા.
કોર્ટના આદેશ બાદ એડવોકેટ કમિશનની ટીમે મસ્જિદની અંદર વીડિયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી કરાવી હતી. ટીમે સર્વેના પહેલા દિવસે મસ્જિદની અંદર ઘણી તસવીરો લીધી છે. લગભગ અઢી કલાક સુધી મસ્જિદની અંદર સર્વે કર્યા બાદ એડવોકેટ કમિશનની ટીમ રાત્રે 8 વાગ્યે બહાર આવી હતી.
મસ્જિદની બહાર વિશાળ ભીડ
સંભલ કોર્ટના આદેશ પર એડવોકેટ કમિશનની ટીમને જામા મસ્જિદમાં સર્વેની માહિતી મળતા જ મુસ્લિમ સમુદાયના લોકો મસ્જિદ પહોંચ્યા હતા. જ્યારે ટીમ સર્વે કરવા પહોંચી ત્યારે મસ્જિદમાં મોટી ભીડ હાજર હતી. ટીમ અંદર સર્વે કરી રહી હતી, પરંતુ આ દરમિયાન મસ્જિદની બીજી તરફ ભીડે ધાર્મિક નારા લગાવ્યા.
આ પછી સીઓ અનુજ ચૌધરી અને સીઓ આલોક સિદ્ધુ ઘટનાસ્થળે પહોંચ્યા અને ભીડને શાંત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ ભીડ શાંત થઈ નહીં. ભીડ એકઠી થઈ અને મસ્જિદના મુખ્ય દરવાજા સુધી પણ પહોંચી ગઈ. આના પર એસપી કૃષ્ણ કુમાર બિશ્નોઈ પોલીસ ફોર્સની સાથે મસ્જિદમાંથી બહાર આવ્યા અને લોકોને સમજાવીને તેમને વિસ્તારમાંથી હટાવ્યા.
સુપ્રીમ કોર્ટના એડવોકેટે શું કહ્યું?
સર્વે દરમિયાન હાજર રહેલા સુપ્રીમ કોર્ટના એડવોકેટ વિષ્ણુ શંકર જૈને જણાવ્યું હતું કે એડવોકેટ કમિશનની કાર્યવાહી સંભલના સિવિલ જજ સિનિયર ડિવિઝનના આદેશ પર શરૂ થઈ હતી. અત્યારે તેમાં ઘણી બાબતો અધૂરી રહી ગઈ છે અને ઘણી વિશેષતાઓનો અભ્યાસ કરવાનો બાકી છે. આ કાર્યવાહી કોર્ટના આદેશનું પાલન કરીને આગળ વધશે અને હવે અમે આ કાર્યવાહીને આગળ વધારવા માટે પ્રશાસનને રજૂઆત કરીશું.
એડવોકેટે કહ્યું કે કાયદો અને વ્યવસ્થાના દૃષ્ટિકોણથી હું અત્યારે ઘણી બાબતો કહી શકું તેમ નથી. સર્વેમાં શું જાણવા મળ્યું છે તે અંગે શરૂઆતમાં હું કોઈ માહિતી આપી શકું તેમ નથી, પરંતુ આજે માત્ર કોર્ટના આદેશનું પાલન કરીને એડવોકેટ કમિશને કાર્યવાહી શરૂ કરી છે. સર્વે દરમિયાન અહીં જે રીતે વાતાવરણ સર્જાયું હતું તે યોગ્ય ન હતું. 7 દિવસમાં એડવોકેટના કમિશન અંગે કોર્ટમાં કોઈ ઉલ્લેખ નથી.
હિંદુ પક્ષના વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈને કહ્યું કે મહત્ત્વની વાત એ છે કે આ બિન-આક્રમક સર્વે છે, માત્ર ફોટોગ્રાફર અને કેમેરામેન અંદર ગયા હતા. આ સિવાય અહીં જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ અને વહીવટીતંત્રની ટીમ હાજર હતી. સર્વે દરમિયાન મુસ્લિમ પક્ષના લોકો પણ હાજર હતા. સર્વે દરમિયાન બંને પક્ષો હાજર રહ્યા હતા. બંને પક્ષોની હાજરીમાં ફોટોગ્રાફી અને વીડિયોગ્રાફી કરવામાં આવી હતી. કાયદો અને વ્યવસ્થાની જાળવણી માટે વહીવટીતંત્ર દ્વારા જે પણ જરૂરી પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા, તે આગળનું કામ એડવોકેટ કમિશનર પાસે છે. કોર્ટના આદેશનું પાલન કરીને આગળની કામગીરી કેવી રીતે થશે તે અંગે પ્રશાસનને રજૂઆત કરીશું.
સર્વે દરમિયાન સપા સાંસદ અને સપા ધારાસભ્યના પુત્રની હાજરી પર હિન્દુ પક્ષના વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈને કહ્યું કે કોર્ટના આદેશમાં એવું કંઈ નથી કે તેઓએ ત્યાં હાજર રહેવું જોઈએ. આ સમયે આવી ઘણી બધી બાબતો છે જે હું કહેવા માંગતો નથી, હું માત્ર એટલું કહેવા માંગુ છું કે અંદર અને બહાર મોટી સંખ્યામાં લોકો હાજર હતા, જેનો ન તો કોર્ટના આદેશનો હેતુ હતો અને ન તો આવી કોઈ સૂચના હતી. આગળ કેટલું કામ કરવાનું છે તે અંગે પ્રશાસનને રજૂઆત કરી સહકાર માંગીશું.
જામા મસ્જિદના એડવોકેટ સદરે શું કહ્યું?
જામા મસ્જિદના સદર એડવોકેટ ઝફર અહેમદે કહ્યું કે ટીમે સમગ્ર જામા મસ્જિદનો સર્વે કર્યો છે, જેમાં અમે પણ તેમની સાથે હાજર હતા. અમે સહકાર આપ્યો છે. આ કેસમાં અમે પ્રતિવાદી છીએ અને અમને નોટિસ પાઠવવામાં આવી છે, પરંતુ સર્વેમાં એવી કોઈ વાંધાજનક વસ્તુ મળી નથી કે જેનાથી કોઈપણ પ્રકારની શંકા ઊભી થાય. કોર્ટે આપેલા આદેશમાં 7 દિવસમાં સર્વે કરાવવાનો હતો, પરંતુ એડવોકેટ કમિશનરે જણાવ્યું કે તેમની કોઈ મજબૂરી છે, એટલે જ તેઓ માત્ર સર્વે માટે આવ્યા છે.
સંભલના ડીએમએ કહ્યું- અમે હાજર રહીને સુરક્ષા પૂરી પાડી છે.
સર્વે દરમિયાન હાજર રહેલા ડીએમ ડો.રાજેન્દ્ર પાંસિયાએ જણાવ્યું હતું કે, એડવોકેટ કમિશન દ્વારા સર્વે કરવામાં આવ્યો છે. કેસના વાદી અને સામા પક્ષે પ્રતિવાદી પણ હાજર હતા. અમે હાજર રહીને સુરક્ષા પૂરી પાડી છે. એડવોકેટ કમિશનરે સર્વે હાથ ધર્યો છે, ત્યારબાદ તેઓ કોર્ટમાં પોતાનો રિપોર્ટ રજૂ કરશે. અત્યારે તો સર્વે પૂર્ણ થઈ ગયો છે, પરંતુ ભવિષ્યમાં તેમના સર્વેની જરૂર પડશે તો તેઓ કોર્ટમાં જઈને સર્વે કરાવશે.
કોર્ટના આદેશ પર નિમાયેલા એડવોકેટ કમિશનર રમેશસિંહ જાધવે જણાવ્યું હતું કે અમારો સર્વે હજુ બાકી છે અને હજુ માપણી કરવામાં આવી નથી. કોર્ટે અમને એક સપ્તાહમાં રિપોર્ટ સબમિટ કરવાનું કહ્યું છે, જેથી અમે ગમે ત્યારે સર્વે માટે જઈ શકીએ.
